1. Nội dung
1.1. Vai trò của tin học
- Vai trò của tin học trong cuộc sống hằng ngày
+ Đọc tin tức, thông tin mới. Với ứng dụng ngày càng hiện đại của Tin học thì không cần xem tivi, bạn vẫn có thể nắm được những tin tức, thông tin mới nhất cần biết. Cập nhật nguồn tri thức đa dạng thông qua Internet về nhiều lĩnh vực: ẩm thực, thời trang, du lịch,…
+ Tìm kiếm tài liệu một cách nhanh chóng. Bạn cũng có thể lưu trữ tài liệu bằng ứng dụng tin học và xem lại mà không cần mang theo tài liệu đó.
+ Kết nối, gắn kết mọi người qua các trang mạng xã hội như Facebook, Zalo,…
- Vai trò của tin học trong công việc
+ Xử lí công việc như: hoạt động kế toán – kiểm toán, hoạt động xử lí thông tin, hoạt động giao tiếp bằng giấy tờ – văn bản hay các hoạt động vận hành, điều khiển máy móc…
+ Xử lí các số liệu như kế toán, tài chính, quản lí khách hàng, nghiên cứu thị trường,…
+ Soạn các kế hoạch, chương trình, làm báo cáo, tổng kết,…
+ Quản lý và lưu trữ các hồ sơ như hồ sơ tội phạm, hồ sơ khách hàng, quản lý thông tin lý lịch của học sinh, sinh viên, giáo viên cùng kết quả học tập, giảng dạy…
Tin học là công cụ rất cần thiết trong cuộc sống hiện đại ngày nay. Các ứng dụng tin học giúp các hoạt động của con người hiệu quả, nhanh chóng hơn.
- Vai trò của tin học trong giáo giục
Đối với giáo viên, giảng viên:
+ Sử dụng các ứng dụng tin học để hỗ trợ trong quá trình giảng dạy. Khi giảng dạy, người dạy có thể trình chiếu qua các slide. Người dạy có thể thoải mái sáng tạo bài giảng để giúp người học nắm vững kiến thức mình truyền đạt một cách hiệu quả nhất. Với ứng dụng của tin học, ngoài hình ảnh, các thầy cô có thể dùng các đoạn phim, ứng dụng trò chơi,.. hỗ trợ bài giảng của mình.
+ Sử dụng trong soạn bài giảng. Các thầy cô có thể dùng giáo án điện tử trong xử lí văn bản, soạn bài, soạn câu hỏi trắc nghiệm nhanh chóng hơn, tiện lợi hơn.
+ Lưu trữ tài liệu hiệu quả. Người dạy có thể lưu trữ tài liệu theo từng mục mà không sợ mất mát hay nhầm lẫn. Tin học cũng giúp cho việc tính toán điểm số cho người học một cách chính xác và dễ sửa chữa khi cần thiết.
+ Tìm các thông tin cần thiết cho bài giảng. Qua tin học, người dạy có thể cập nhật nhiều kiến thức mới, tin tức khoa học mới để phục vụ cho quá trình giảng dạy hiệu quả hơn.
Đối với học sinh, sinh viên
+ Với học sinh, ứng dụng tin học qua các phần mềm giúp học sinh học tập hiệu quả hơn. Có rất nhiều ứng dụng học tập phù hợp và hiệu quả với học sinh từng cấp học. Học sinh cũng có thể tìm tin tức, các thông tin cần thiết cho việc học của mình.
+ Với sinh viên, sự cần thiết của tin học có thể thấy rất rõ. Tin học giúp sinh viên tìm tòi các kiến thức, biết các tin tức, cơ hội mới. Tin học còn được sinh viên sử dụng trong làm các bài tiểu luận, báo cáo hoặc làm các slide thuyết trình, trình bày các bảng tính. Sinh viên có thể thoải mái sáng tạo với các ứng dụng ngày càng nhiều của tin học. Nắm vững kiến thức tin giúp sinh viên hoàn thiện tốt việc học tập cũng như tăng cơ hội việc làm sau khi tốt nghiệp. Với các sinh viên ngành kế toán, xã hội, kinh tế, y dược hay bất kì ngành nào thì tin học luôn rất cần thiết.
Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những hạn chế, kỹ năng thực hành tin học của sinh viên chưa cao, một số sinh viên chưa có sự chuẩn bị chu đáo cho bài tập thực hành, hoạt động thực hành còn mang tính đối phó, có tư tưởng ỷ lại, vẫn còn hiện tượng chơi game, vào facebook,… trong giờ học, lơ là trong việc học tập trên lớp, đăng ký lớp học nhưng không đi học hoặc đi học không đều, … ngoài ra, trình độ nhận thức của sinh viên không đồng đều.
1.2. Một số biện pháp nâng cao kỹ năng thực hành tin học cho sinh viên trường Đại học Kinh tế Nghệ An
Về phía giảng viên:
Một là, mỗi giảng viên phải lập kế hoạch dạy học và kế hoạch thực hành chi tiết cho từng môn học đối với mỗi lớp giảng dạy. Trong kế hoạch dạy học cần nêu rõ được nội dung giảng gắn liền với chuyên ngành. Điều này sẽ giúp sinh viên nhìn nhận được tính thực tế ứng dụng cao của môn Tin học đối với công tác sau này, từ đó sinh viên sẽ tự giác nâng cao tinh thần tự học và ý thức trách nhiệm trong học tập các môn Tin học.
Hai là, tiếp tục duy trì và nâng cao hiệu quả của phương pháp giảng dạy lý thuyết kết hợp với thực hành ngay trên phòng máy khi giảng các môn Tin học, vừa giúp sinh viên có thể nắm lý thuyết vừa có thể thao tác ngay những nội dung và yêu cầu của bài học. Trong quá trình giảng dạy, giảng viên cần phải có sự đầu tư vào bài giảng điện tử, cần sử dụng các phương tiện dạy học bổ trợ như: bút trình chiếu, máy chiếu, sử dụng phần mềm quản lý sinh viên NetOp School để vừa tạo môi trường học tập linh hoạt, thu hút sự chú ý của sinh viên đối với việc ứng dụng công nghệ trong giảng dạy, tạo điều kiện cho sinh viên quan sát, thực hành theo yêu cầu dễ dàng hơn vừa giúp giảng viên bao quát được lớp học và quản lý chặt chẽ quá trình học tập của sinh viên, hạn chế tối đa tình trạng sinh viên tranh thủ chơi Game trong giờ học, đồng thời cũng có thể tổ chức kiểm tra đối với một sinh viên bất kỳ thông qua phần mềm.
Ba là, trong quá trình thực hành, giảng viên cần quan sát phát hiện những sinh viên nhận thức tốt, thực hành đúng theo nội dung, yêu cầu đã đề ra; sắp xếp những sinh viên này ngồi gần các sinh viên chậm hơn để có thể giúp đỡ nhau trong học tập đặc biệt là phần thực hành. Thực hiện phương pháp này sẽ giúp giảng viên có thể hướng dẫn được nhiều sinh viên trong quá trình thực hành, giúp các sinh viên chưa thực hiện được nội dung thực hành có thể hỏi sinh viên thực hành tốt hơn, giúp buổi thực hành diễn ra đúng kế hoạch và đảm bảo chất lượng giảng dạy. Khi đó, giảng viên cần phải duy trì được trật tự lớp học, tránh tình trạng các sinh viên tranh cãi nhau về cách giải quyết bài tập, và kịp thời hướng dẫn giải đáp khi có xung khắc về cách giải quyết yêu cầu đặt ra của bài thực hành. Phương pháp này sẽ rất phù hợp đối với tình trạng lớp học có đông sinh viên, 1 hay 2 giảng viên trong một buổi giảng lý thuyết kết hợp thực hành hay thực hành thuần túy sẽ không đảm bảo được việc hướng dẫn cho toàn bộ sinh viên nắm bắt được các kỹ năng đặt ra cho buổi học.
Bốn là, giảng viên nên bố trí vị trí ngồi thực hành cố định cho mỗi sinh viên trong các buổi học thực hành của cùng một môn học. Điều này giúp sinh viên có thể tiếp tục thực hành những nội dung tiếp theo từ buổi học trước, vì nội dung bài học thường có tính xâu chuỗi, liên quan đến nhau, để thực hành được nội dung bài đang học cần có dữ liệu và kết quả thực hành của bài trước, tránh tình trạng thực hành lặp đi lặp lại nhiều lần cùng một nội dung, không có thời gian thực hành nội dung mới của bài học. Việc bố trí sinh viên ngồi thực hành cố định trong phòng thực hành sẽ nâng cao hơn trách nhiệm của mỗi người trong bảo quản tài sản chung của Nhà trường, truy trách nhiệm về sau khi xảy ra hỏng hóc, mất tài sản.
Năm là, giảng viên cần chủ động đề xuất để có thể chia ca thực hành cho các lớp có quân số đông hơn so với số máy tính được trang bị trong 1 phòng thực hành, đảm bảo cho sinh viên có điều kiện thực hành độc lập 1 sinh viên/1 máy tính. Đối với các lớp hệ vừa làm vừa học ở địa phương, một số trung tâm địa phương không trang bị phòng máy cho học viên khi tham gia học tập Tin học, giảng viên cần chủ động đề nghị sinh viên mang theo máy tính cá nhân để có thể hướng dẫn họ những kỹ năng sử dụng các phần mềm thông dụng, có thể tổ chức thực hành theo nhóm khi số máy tính cá nhân không đảm bảo số lượng, hạn chế tối đa tình trạng giảng viên giảng lý thuyết suông ảnh hưởng chất lượng đào tạo của nhà trường.
Sáu là, trong quá trình giảng dạy môn Tin học, giảng viên cần xây dựng những bài kiểm tra nhỏ, hướng dẫn sinh viên chuẩn bị các bài tập thực hành theo dạng tình huống xảy ra trong quá trình công tác một cách thường xuyên, liên tục để đánh giá được khả năng thực hành của sinh viên sau mỗi phần học. Có chế độ động viên khuyến khích đối với những sinh viên khá giỏi, có biện pháp nghiêm khắc đối với những sinh viên lười biếng, không có tinh thần học tập, tư tưởng ỷ lại khi kiểm tra. Hình thức đánh giá kết thúc môn học, đối với môn Tin học có hình thức thi thực hành nhằm đảm bảo tiêu chí đánh giá đối với môn học có tính đặc thù riêng này.
Bảy là, không thể không nói đến giáo trình môn Tin học, cuốn giáo trình mang tính cẩm nang, người thầy thứ hai giúp sinh viên học môn Tin học đạt kết quả cao nhất.
Về phía sinh viên:
Thứ nhất, sinh viên phải trở thành chủ thể chủ động, tích cực, tự giác, và sáng tạo trong hoạt động để kiến tạo kiến thức. Sinh viên phải thực sự đạt được không chỉ những tri thức và kĩ năng của bộ môn mà quan trọng hơn thế là tiếp thu được cách học, cách tự học. Để được như vậy, sinh viên trước khi lên lớp cần xem lại bài học cũ, thực hành lại những bài tập đã làm, chuẩn bị nội dung mới cho bài học tiếp theo, và quan trọng hơn hết là sinh viên cần tận dụng tối đa mạng Internet để tìm hiểu sâu hơn về những kiến thức đã được truyền thụ cũng như tìm kiếm các bài tập nâng cao để tự thực hành, khi gặp vấn đề khó hiểu cần chủ động hỏi bạn bè hoặc giảng viên.
Thứ hai, sinh viên cần phải rèn luyện khả năng tự đánh giá kết quả học tập của mình để trên cơ sở đó bản thân sinh viên có thể điều chỉnh các hoạt động củamình theo mục tiêu đã định. Sinh viên cần chủ động nhờ giảng viên cung cấp những bài kiểm tra nhỏ hoặc tự tìm kiếm trên các diễn đàn học tập Tin học hoặc có thể thành lập một nhóm học tập để đánh giá khr năng lẫn nhau.
Thứ ba, sinh viên nên tích cực tham gia các câu lạc bộ trong trường, đặc biệt là câu lạc bộ Tin học, chủ nhiệm câu lạc bộ nên chủ động liên hệ với Trung tâm Tin học để được tư vấn thêm về những nội dung sinh hoạt câu lạc bộ nhằm đảm bảo chất lượng hoạt động câu lạc bộ cũng như nâng cao kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin của các thành viên trong câu lạc bộ, hỗ trợ sinh viên tham gia câu lạc bộ cải thiện được khả năng thực hành máy vi tính của bản thân.
Thứ tư, trong quá trình thực hành, các bạn sinh viên cần nhận thức tốt, chăm chỉ theo dõi các thao tác thực hành mẫu của giáo viên, thực hành đúng nội dung, yêu cầu đã đề ra, các bạn nên ngồi gần các bạn sinh viên giỏi hơn mình để có thể học hỏi và trao đôi với nhau trong học tập. Thực hiện phương pháp này sẽ giúp các bạn sinh viên tăng khả năng làm bài tốt, đúng yêu cầu trong quá trình thực hành, giúp buổi thực hành của mỗi sinh viên diễn ra đúng kế hoạch và đảm bảo chất lượng học tập.
2. Kết luận
Khi cuộc sống ngày càng phát triển, môi trường làm việc ngày càng trở nên năng động với tính cạnh tranh cao thì kỹ năng tin học, đặc biệt là kỹ năng thực hành tin học thành thạo là một trong những đòi hỏi quan trọng của nhà tuyển dụng. Bởi những kỹ năng tin học sẽ góp phần bổ trợ cho những kiến thức chuyên ngành của người lao động nhằm tăng năng suất lao động tạo ra hiệu quả cao trong công việc. Do đó, việc nâng cao kỹ năng thực hành Tin học cho sinh viên cần có sự phối hợp thay đổi theo hướng tích cực từ phía Nhà trường, đội ngũ giảng viên và sinh viên - ngay từ khi còn học tập trên giảng đường, sinh viên cần hiệu rõ vai trò quan trọng của công nghệ thông tin, chọn lựa cho mình những phương pháp tốt nhất, nỗ lực học tập, cô gắng tìm tòi, tự học thật chăm chỉ, phát huy tính năng động, sáng tạo, khả năng tư duy độc lập, tự học hỏi của mình để nâng cao chất lượng giúp cải thiện năng suất, tiết kiệm thời gian nâng cao hiệu quả công việc.
Tác giả: Đào Thị Nha Trang - Trần Thị Lê Na
Tổ Khoa học tự nhiên